استثمار کودکان کار توسط بزرگترین شرکتهای تجاری دنیا
جکی کوندلا - آدام بورک
برگردان: گیتا صالحی
مهم نیست که از چه زاویه‌ای به موضوع بنگریم، دنیای امروز با پول و طمع اداره می‌شود و مقدار پول هر کس، مهم‌ترین مساله برای او است. تجارت‌های بزرگ واردات کالا، امور خارجی و اقتصاد امروز جهان را اداره می‌کنند و مهم نیست در کجای دنیا باشد. شیوه‌ی زندگی طمع‌کارانه و دیدگاه مادی این شرکت‌ها، زندگی و ذهن بسیاری از انسان های پاک و شریف را به خود مشغول کرده است و این گفته که "پول ریشه‌ی تمامی بدی‌هاست"، به عینه امروزه قابل لمس است.
زمانی که به جزییات بنگریم، اصلا غیرمنتظره نیست که کار کودکان جزو بزرگترین مشکلات دنیای امروز است. شرایط کاری سخت، محل کار غیرایمن، دستمزدهای پایین و ساعات کاری زیاد، دنیای کار بردگی را می‌سازد و در بیشتر مواقع این کودکان هستند که در کارخانه‌ها کار می‌کنند. اگرچه این ارزان‌ترین و آسان‌ترین راه برای تولید کالاهای شرکت‌ها، انتقال، واردات و فروش آنها است، اما بردگی کودکان کار مشکل بزرگی در جهان امروز است و هر فرد که احساس انسانی مشترکی با دیگران دارد، باید از کنترل خارج شدن آن جلوگیری کند. اگر اقدامی در مورد این مشکل صورت نگیرد، کودکان بسیاری به خاطر بی‌توجهی خواهند مرد. در صورت امکان باید پیش از آن اقدامی انجام شود و شرکت‌هایی که از نیروی کار مزدوری کودکان استفاده می‌کنند، افشا گردند. در میان شرکت‌هایی که از کار بردگی استفاده می‌کنند، تعداد زیادی از مارک‌های معروف به چشم می‌خورند. لباس‌ها، اسباب‌بازی‌ها و سایر محصولات این شرکت‌ها به روش‌هایی تولید می‌شود که می‌توان گفت بسیار وحشتناک است.
شرکتهای بزرگ تجاری مانند شکلات «نستله»، «نایک» و «گپ» به سوء‌استفاده از کودکان کار بدنام هستند. آیا کسی حقیقتا می‌تواند قطعه‌ای شکلات یا یک دست لباس خریداری کند که یک کودک بی گناه بیش از ساعات کاری معمول و با حقوقی کمتر از حداقل دستمزد روی آن کار کرده باشد؟ امیدوارم که این طور نباشد. برای کسانی که این موضوع را انکار می‌کنند، مدارکی در تایید وجود کودکان کار موجود است.
میلیون‌ها آمریکایی حداقل روزی یک بار از خوردن تکه‌ای شکلات خوشمزه لذت می‌برند. این شاید تنها یک قطعه شکلات خوشمزه باشد و شاید باعث قربانی شدن یک نفر شده باشد. در "کوت دی ایووره" ارتباطی شگفت‌انگیز بین شکلات و کار کودک وجود دارد.
"کوت دی ایووره" درغرب آفریقا واقع شده است و با تولید چهل و شش درصد از کل کاکائو در دنیا، بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده‌ی کاکائو است. غرب آفریقا، در مجموع هشتاد درصد کاکائوی دنیا را تولید می‌کند.
کاکائو دانه‌ی خشک و کاملا تخمیرشده و چرب درخت کاکائو است که شکلات از آن ساخته می‌شود. درخت کاکائو برای آمریکایی‌ها بسیار آشنا است. شاید منشا آن در اصل از دامنه کوه‌های آند، در آمازون و آبگیرهای اورینوکو در جنوب آمریکا باشد. امروزه هنوز می‌توان نمونه‌هایی از درختان کاکائو را در این مناطق پیدا کرد. درختان کاکائو در مناطق جغرافیایی محدودی قابل رشد هستند، حدود بیست درجه در شمال و جنوب اکوادور.
نزدیک به هفتاد درصد محصولات در غرب آفریقا تولید می‌شود. کشور "کوت دی ایووره" در غرب آفریقا، صادرات دانه‌های کاکائو را به بازارهای جهان سرپرستی می‌کند. بنابراین، وجود کار بردگی کودکان در حال حاضر مربوط به این کشور است. این کاکائو در روندی بسیار وحشتناک و تکان‌دهنده به محصولی تبدیل می‌شود که به بیشتر مردم شادی و لذت هدیه می‌کند: یعنی شکلات.
بسیار ناراحت‌کننده است که بدانیم که چیزی که تا این حد در یک کشور لذت‌بخش است با هزینه‌ی کار بردگی کودکان کشوری دیگر به وجود آمده است. این موضوعی است که تمام مردم جهان باید به آن توجه کنند و برای ریشه‌کن کردن آن فعالیت کنند.
پسران جوان دوازده تا شانزده ساله اصلی‌ترین قربانیان آن هستند. آنها از کشور خود دزدیده می‌شوند تا به کارخانه‌های کاکائو در" کوت دی ایووره" فروخته شوند. آنها در کارگاه‌های کوچک در گوشه و کنار کشور کار می‌کنند: درو کردن دانه‌های کاکائو روز و شب و تحت شرایط غیرانسانی. بیشتر این پسران جوان از کشورهای همسایه مانند مالی دزدیده می‌شوند. در این کشورها، ماموران در ایستگاه‌های اتوبوس می‌چرخند و به دنبال کودکانی هستند که تنها ایستاده‌اند یا گدایی می‌کنند.
اخبار مربوط به تجاوز به کودکان در این کشور به تازگی توجه همه را به خود جلب کرده است، این مسائل به طور اتفاقی مورد توجه قرارنگرفته است. بسیاری از این موارد شرایط دائمی در این کشورها به وجود می‌آورند که این نوع از بردگی مدرن را تثبیت می‌کنند.
* * *
کمپانی «نایک» نامی آشنا در تمامی کشورهای دنیا است. از کفش‌های اسنیکر گرفته تا بطری‌های آب. «نایک» یک تولید‌کننده‌ی لوازم و تجهیزات ورزشی و لباس است. «نایک» متهم شده است که در پاکستان از کودکان برای ساخت توپ‌های فوتبال استفاده می‌کند و آن را به کشورهای مختلف می‌فروشد تا کودکان و نوجوانان از بازی با آن لذت ببرند.
اگرچه در قانون آمریکا آمده است که هر شرکتی که از کودکان برای تولید محصولاتش استفاده کند، مورد پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت، اما دولت تقریبا هیچ اقدامی در مورد محصولات «نایک» انجام نداده است.
درآمد سرانه در پاکستان صد و نود دلار در سال است که به طورمتوسط هر فرد با کمتراز میزان اندک پنج دلار در ماه زندگی می‌کند. فرهنگ پاکستان به گونه‌ای است که یک کارگر تا سقف ده نفر را با کم‌ترین درآمد اداره می‌کند.
در آمریکا زندگی با پنج دلار در روز غیرممکن است. مشکل اولین باردر سال 1996 افشا شد، زمانی که در مجله «زندگی»، در ماه ژوئن، عکسی از پسرکی دوازده ساله در پاکستان به چاپ رسید که در کنارش تکه‌هایی از توپ‌های فوتبال «نایک» قرار داشت. مقاله‌ای در این مجله مطرح می‌کرد که این پسربچه در کل روزانه شصت سنت می‌گیرد که با آن در آمریکا تنها می‌توان دو عدد آدامس بادکنکی خرید.
در سال‌های دههی هفتاد، کفش‌های نایک به طورمشخص در کره جنوبی و تایوان ساخته می‌شد، و تعداد کمی از کارخانه‌های «نایک» در آمریکا بود. در 1984، فروش پنج میلیون و دویست هزار دلاری «نایک»، باعث تعطیلی آخرین کارخانه‌ی آن در آمریکا شد. تمامی کارخانه‌های آن به آسیا منتقل شد. امروزه، بسیاری ازکارخانه‌های «نایک» در ویتنام، اندونزی و چین واقع شده‌اند؛ جایی که آنها می‌توانند از نبود قوانین حمایتی و وجود کارگران ارزان استفاده کنند. در کنار «نایک» می‌توان به رسوایی شرکت «گپ» هم در این زمینه اشاره کرد.
* * *
«گپ» هم به دلیل استفاده از نیروی کاری کودکان در خط تولید پوشاک خود، بدنام است. در هند، کودکان ده ساله در کارخانه‌های نساجی و پوشاک «گپ» کار می‌کنند. با توجه به یک تحقیق، بیش از بیست درصد اقتصاد هند به کودکان وابسته است. این ارقام غیرمنتظره برابر با پنجاه و پنج میلیون کودک زیر چهارده سال است. در کشور آمریکا، کودکان زیر چهارده سال حتی نمی‌توانند رانندگی کنند چه رسد به شانزده ساعت کار در یک کارخانه!
«گپ» یکی از موفق‌ترین مارک‌های مد در ایالت متحده آمریکا و حتی در سرتاسر جهان است و مشتریان پر و پا قرصی دارد؛ اگرچه جنایتی که در تولید این لباس‌ها اتفاق می‌افتد، بسیار وحشتناک است. با این که حتی افرادی در راه تولید این محصولات به دلیل محیط ناامن کاری کشته می‌شوند، اما دولت‌ها آشکارا اقدامی در جهت توقف این کار نمی‌کنند.
سال‌های سال است که مشهورترین مغازه‌های لباس «گپ» به خاطر استفاده از بردگی کودکان کار مورد قبول نیستند. یک خبرنگار بدون مرز، تصویری وحشتناک از یک پسر ده ساله گرفته است که مجبور بود تا گلدوزی یک قسمت از لباس‌های کودک با مارک «گپ» را انجام دهد. این کودک می‌گوید که آنها باید کار خود را تمام کنند و اجازه ندارند که محل کار را ترک کنند تا زمانی که قرض خانوادههای آنها تماما پرداخت شود. «گپ» در تلاشی جهت توقیف مدارک ارائه شده علیه شرکت، چنین پاسخ می‌دهد:
"ما اعتقاد داریم که در هیچ دوره‌ای گپ قبول نکرده است که کودکان برای تولید پوشاک کار می‌کنند. این ادعاها عمیقا تحریک‌کننده است و ما این موضوع را خیلی جدی می‌گیریم. از تمامی عرضه‌کننده‌های لباس‌های ما و سایر فروشگاه‌های تحت قرارداد آنها درخواست شده است که از کودکان کار برای تولید پوشاک استفاده نکنند."
بسیاری از کمپانی‌های سراسر دنیا از کار بردگی استفاده می‌کنند تا محصولات‌شان سریع‌تر و ارزان‌تر تولید شود. سازمان جهانی کار اعلام داشت که نزدیک به دویست و هجده میلیون کودک پنج تا هفده سال در کشورهای در حال توسعه مشغول به کارهستند که نزدیک به صد و پنجاه میلیون آنها در بخش کشاورزی کارمی‌کنند. این میزان ده برابر تعداد آنهایی است که در کارخانه‌ها کار می‌کنند. این موضوع که این کودکان اصلا کارمی‌کنند، به خودی خود وحشتناک است چه رسد با روزی کمتراز یک دلار! چرا که بسیاری ازکودکان هم سن و سال آنان در ایالت متحده آمریکا اصلا کار نمی‌کنند.
در ایالات متحده آمریکا، حداقل دستمزدی که توسط دولت در نظر گرفته شده است که شخص بتواند با آن زندگی کند، برای هر ساعت هشت برابر چیزی است که بعضی از کودکان کار در این کشورها در روز می‌گیرند. این موضوع که کشور آمریکا دراین زمینه اقدامی نمی‌کند، عملی توهین‌آمیزاست و به همین دلیل ما باید اقدامی انجام دهیم... تولیدکنندگانی مانند «نایک» و «گپ» وقتی کار به بردگی کودکان کشیده می‌شود، باید تعطیل شوند. و مردم عادی کسانی هستند که باید برای چالش تعطیل کردن این کارخانه ها دست به کار شوند.